جرایم مالی در فوتبال پایه ایران؛ تنبیه یا منبع درآمد؟
متن تحلیلی اختصاصی از دکتر اشکان نیک بین
فوتبال پایه ایران با چالش‌های متعددی روبروست، اما یکی از مشکلاتی که کمتر به آن پرداخته شده، جرایم مالی سنگینی است که کمیته انضباطی بر باشگاه‌ها، مربیان و بازیکنان اعمال می‌کند. این جریمه‌ها، که با هدف کنترل تخلفات و ایجاد نظم در فوتبال اعمال می‌شوند، نه‌تنها تأثیر بازدارنده‌ای نداشته، بلکه تبدیل به ابزاری برای تأمین منابع مالی شده‌اند. سؤال اساسی اینجاست: این مبالغ دقیقاً کجا هزینه می‌شوند و چگونه به بهبود فوتبال کمک می‌کنند؟
جرایم مالی؛ ابزار اصلاح یا فشار مضاعف؟
واقعیت این است که جریمه‌های مالی در فوتبال ایران بیشتر به شکل یک تنبیه بدون هدف‌گذاری اصلاحی اعمال می‌شوند. در حالی که فلسفه اصلی جریمه باید کاهش تخلفات، فرهنگ‌سازی و بهبود شرایط فوتبال باشد، به نظر می‌رسد این جرایم بیشتر به‌عنوان منبع درآمد برخی نهادها عمل می‌کنند.
اگر این جریمه‌ها واقعاً بازدارنده بودند، باید شاهد کاهش تخلفات و بهبود فضای فوتبال می‌بودیم. اما در عمل، نه‌تنها تخلفات کاهش نیافته، بلکه مدیران، باشگاه‌ها و مربیان مجبور شده‌اند هزینه‌های اضافی را متحمل شوند که به مشکلات مالی آن‌ها دامن می‌زند. از سوی دیگر، نهادهای انضباطی نیز تمایلی به کاهش این تخلفات ندارند، زیرا در این وضعیت بی‌سامان، جریان درآمدی خود را حفظ می‌کنند.
چگونه می‌توان جرایم را هدفمند کرد؟
اگر هدف از جریمه‌ها اصلاح و بهبود فوتبال پایه است، پس این مبالغ باید صرف پروژه‌هایی شود که مستقیماً به حل مشکلات موجود کمک کند. چند پیشنهاد عملی در این زمینه:
- اختصاص بودجه به فرهنگ‌سازی و آموزش اخلاق ورزشی:
بخشی از جرایم باید به برنامه‌های آموزشی برای بازیکنان، مربیان و مدیران اختصاص یابد تا با مسائل اخلاقی، رفتاری و حرفه‌ای بیشتر آشنا شوند. - تقویت داوری و زیرساخت‌های انضباطی:
یکی از دلایل تخلفات، ضعف در داوری و قوانین انضباطی است. اگر جرایم مالی به آموزش و حمایت از داوران و بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌ها اختصاص یابد، می‌تواند در بلندمدت تخلفات را کاهش دهد. - حمایت از رسانه‌های مستقل و شفاف‌سازی هزینه‌کرد جرایم:
برای جلوگیری از ابهام، باید گزارش‌های مالی شفاف از محل هزینه‌کرد این جرایم منتشر شود. ایجاد یک سامانه شفاف برای پیگیری این هزینه‌ها می‌تواند از سوءاستفاده احتمالی جلوگیری کند. - ایجاد یک صندوق توسعه فوتبال پایه:
مبالغ جریمه‌ها می‌توانند در صندوقی جمع‌آوری شده و به باشگاه‌های بازیکن‌ساز، استعدادهای برتر و برنامه‌های آموزشی اختصاص یابند. این روش باعث می‌شود تخلفات مستقیماً به بهبود شرایط فوتبال منجر شود.
جمع‌بندی: اصلاح، نه تنبیه کورکورانه
فوتبال پایه ایران نیاز به یک تغییر رویکرد جدی در سیاست‌های انضباطی دارد. جرایم مالی نباید به ابزاری برای درآمدزایی تبدیل شوند، بلکه باید در جهت بهبود وضعیت فوتبال، کاهش تخلفات و ایجاد یک فرهنگ سالم هزینه شوند.
اگر فدراسیون و کمیته انضباطی واقعاً به دنبال اصلاح هستند، باید این سیستم را شفاف‌سازی کرده و به‌جای فشار بر باشگاه‌ها، مسیر اصلاح و توسعه را در پیش بگیرند. در غیر این صورت، این چرخه معیوب ادامه خواهد داشت و فوتبال پایه ایران همچنان از نبود یک سیاست انضباطی کارآمد رنج خواهد برد.